Script nedir? Script türleri nelerdir?

Merhabalar ^^

Teknolojinin hayatımızdaki gidişatının bugünkü gibi inanılmaz hızlı olduğu şu günlerde, elbette eskisinden çok daha farklı şeylerle meşgul oluyor, çok daha farklı teknolojilerle karşılaşıyoruz. 90’larda ilk çıkartılan Windows sistemlerdeki mini portatif hafıza disklerimiz küçücük kb’larla ölçülürken, bugün terabyt’ları azımsıyoruz. Bunların yanı sıra, artık kullanılan internet tarayıcı alt yapılarından, dizayn edilen internet sitelerine değin inanılmaz çeşitte özellik ve zemin özelikleri var artık. Burada da ‘’ script ‘’ terimi karşımıza çıkıyor.

Script nedir ve ne işe yarar?

Script, kendine has bir yazılım dilinde yazılmış kodlardan oluşan bir kod kümesinin ismidir. Yani aslında script, sizin oluşturacağınız alt yapının yapı taşlarıdır ve o yapı taşlarını hazır olarak kullanırsınız. Script yazılması ise script kullanarak hazır kodlarla yapı inşasından çok daha uzun zaman alacağı için bu hazır kod kümelerini kullanmayı tercih eder genelde yazılımcılar.

Amaca yönelik seçilen script’lerle de hedef saha üzerine yazılım inşası başlar ve bu aşamada kullanılacak programlama dilinin de ismi buradan gelecektir. JawaScript, HostScript vs gibi…

Bir internet sitesi yahut blog benzeri bir sayfa tasarlarken sayfanın herhangi bir yerine bir şey eklemek için hemen script’e başvuruyoruz. Daha evvelden script yazanlar tarafından hazırlanmış bu kod kümelerini alıp, blogda, sitede yahut tasarladığımız sayfada uygun yere ekliyoruz ve eklemiş olduğumuz imge de sayfaya eklenmiş oluyor. Elbette bu esnadaki en mühim detay, uygun kodlamaya, uygun script kodunu eklemek olacaktır. Script en basit haliyle bu işe yarıyor.

Peki script türleri nelerdir?

• Visual Basic Script : Aslında bu tabiri çoğumuz görmüşüzdür bence yazılımcı olsak da olmasak da. Eğer evinizde bir Windows sistem var ise muhakkak bir şekilde ‘’ visual basic ‘’ uyarısı ile ya da programlarım içerisinde ismiyle karşılaşmışsınızdır. Çünkü Visual Basic Script aslında, Microsoft VBScript dili kullanılan oluşturulan bloklar, yani script kümeleridir. Dolayısıyla sistem içerisindeki kodlamaların da bir bölümü buradan gelir.

• Apple Script : Apple şirketi işletim sistemi olarak biliyorsunuz ki MacOs kullanmaktadır. Gerek bilgisayarlarında gerekse taşınabilir telefon ve tabletlerde benzer alt yapıları kullanmaktadır. Bu script ise MacOs sisteminin temelinde kullanılan bir script kümesidir. Sistem içerisinde esnek bir yapıya sahip bu script ile Apple Script dosya dönüştürme, değiştirme, editleme yahut yığın işleme gibi işlemler yapılabilir. Hatta belirli zamanlarda belirli nokta kilit zamanlarda yapma, veri tabanı arasında bilgi akışı sağlama yahut çoklu işlemlerde işlemleri yönetme ve birleştirme gibi kolaylıklar yine Apple Script ile yapılmaktadır.

• Java Script : Aslında bu script türüne de çoğumuz aşinayız yazılımcı olmasak bile. Hatta html alt yapısı yaygınlaşmadan evvel bilgisayarlarımızdaki hareketli, animasyonlu ve bol grafikli sayfaları açabilmek için bu uygulamayı kurmamız gerekiyordu çünkü sayfalardaki hareketli etkileşimli olan her şeyin görünüm olarak yansımasını bu script sağlıyor. Netscape firması tarafından geliştirilen bu kod blokları/kümeleri ile de etkileşimli sayfa algoritması oluşturmada büyük yardımcıydı son döneme dek, ama şunu net bir şekilde ifade etmeliyim ki, artık tarayıcı ve ‘’ grafik ‘’ alt yapıları html gibi yeni nesil alt yapıları daha sık kullanmaktadırlar.

• Cgi Script: Açılımı ‘’ Common Gateaway Interface ‘’ olan bu script kümesi/kod blogları Web servislerindeki alt yapı ile, haricen etkileşimde bulunulan diğer kaynak bağlantılar arasında iletişimi sağlayan yani köprü olan oluşumun inşasında kullanılır.

• PHP Script : Adından da anlaşılacağı üzere Php Script aslında php programala dilinde yazılan kod bloklarıdır. Açılımı aslında ‘’ Hypertext Preprocessor ‘’dur ve en geniş kullanımı olan programlama dillerinden de biridir. PHP her amaca uygun bir kod dili olarak görülse de aslında en yaygın olarak web geliştirme sahasında kullanılmaktadır. Bunun da sebebi aslında HTML dosyalarına yerleştirilebilmesi konusundaki esnekliğidir diyebiliriz. Php dosyaları o kadar yaygın kullanılır ki, instagram’dan facebook’a her türlü sosyal medya aracının da aktif kullanılan hareketli kısımlarında rol oynarlar, eklediğim görseldeki gibi.

• Shell Script: Adından gelen, shell işletim sisteminde kullanılan bir kod kümesidir ve ara birim olarak kullanılır.

• Mirc Script: Bu kod kümesi kendi ismini taşıyan ‘’ Mirc ‘’ uygulamasının dinamiklerinde çalıştırılmak üzere tasarlanmıştır. Kendi içerisinde de güçlü bir iletimi olan bu script yine Mirc ismiyle adlandırılan özel bir kodlamaya sahiptir ve kullanımda toplu da kullanım kolaylığı mevcuttur.

• Nulled Script: Script kümeleri/blokları onları inşa eden kişilerin, firmaların yahut grupların isimleriyle adlandırılır. Bu sahadan para kazandıkları için de genelde, bu script’ler bazı telif haklarıyla da korunurlar. Telif haklarının olması onları ‘’ legal ‘’ yani aslında yasal da yapmaktadır. Zaten sahipleri de script’lerini kodlarken şifrelerler ve sonra kullanıma açarlar. Ama bazı durumlarda script’lerde herhangi bir şifreleme yahut telif hakları olmaz. Bu da çeşitli illegal, yasal olmayan durumlara kapı açar. Tam da bu esnada yasal olmayan script’lere verilen isimdir Nulled Scripts. Yani tamamını kapsar.

Peki script kullanmanın avantajları var mıdır?

Aslında temel itibariyle açık kaynak kodludurlar. Bugün android bu kadar geliştiyse açık kaynak kodlu olmasına borçlu, çünkü herkes ekleme, özelleştirme ve geliştirme yapabiiyor.

En baştan yazıp da dünya vakit harcamanıza gerek yoktur, hazır yapıdadırlar ve harika bir kolaylık sağlarlar.

Hazır yapıda olduklarından kullanımlarını öğrenmek de kolaydır. Yani entegre işlemi.

Çok fazla insana hazır bir şekilde ulaşabildiği için geliştirilmesi kolay ve ‘’ daima ‘’ olan bir olgudur.

Farklı farklı sistemlerde farklı script’ler kullanılabilir ve bu büyük bir avantajdır.

Script’in dezavantajları var mıdır?

Android’in de yıllar içerisinde yaşadığı gibi açık kaynak kodlu bir yapıya sahip olmaları demek lisans problemlemi yaşanacaktır demektir. Bu kendi içinde handikap ama bence aşılabilir. Çünkü büyük firmaların önlem için farklı yöntemleri var.

Kod bloklarını yazanın ve derleyenin hızı sizin hızınızdır. Yani o kodlar nasıl yazıldıysa öyle tepkiler verirler ve bu yüzden seçici olmak zorundasınızdır.

Tüm bunların ötesinde, script entegresinde sorunlar çıktığında maalesef ikinci başka bir yazılım da devreye girebilir ve bu vakit ve efor anlamında yoruculuk demektir.

Yazımın sonunda aslında yazıyı büyük bir keyifle yazmama sebebiyet veren Script kelimesine biraz daha farklı bir açıdan bakmak istiyorum. Aslında Script kelimesinin İngilizce’den dilimize çevirisine baktığımzda ilk karşımıza gelecek manası, tiyatrı ve sinemada sahnelenmesi için yazılmış hazır metin anlamına gelir. Ne kadar benziyor değil mi programlama dilindeki manasına? Yani script kelimesiyle karşılaştığınızda eğer bahsedilen sinema ve tiyatro ise ‘’ hazır metin ‘’den ama programlamadan konuşuluyorsa o da size ‘’ hazır kod kümelerini ‘’ hatırlatmalıdır.
Keyifli günler dilerim, umarım yardımcı olabilmişimdir.